Wat is prostaatkanker?
De prostaat is een kleine walnootvormige klier in het bekken van mannen. Het bevindt zich naast de blaas en kan worden onderzocht door middel van een digitaal rectaal onderzoek.
Prostaatkanker is een vorm van kanker die zich ontwikkelt in de prostaatklier. Gezwellen in de prostaat kunnen goedaardig (geen kanker) of kwaadaardig (kanker) zijn. In dit artikel gaan we dieper in op deze, nog steeds te weinig besproken, ziekte.
Prostaatkanker
Prostaatkankercellen kunnen zich verspreiden door zich los te maken van een prostaattumor. Ze kunnen door bloedvaten of lymfeklieren reizen om andere delen van het lichaam te bereiken. Na verspreiding kunnen kankercellen zich hechten aan andere weefsels en uitgroeien tot nieuwe tumoren, die schade aanrichten waar ze landen.
Wanneer prostaatkanker zich verspreidt van zijn oorspronkelijke plaats naar een ander deel van het lichaam, heeft de nieuwe tumor dezelfde soort abnormale cellen en dezelfde naam als de primaire (oorspronkelijke) tumor. Als prostaatkanker zich bijvoorbeeld naar de botten verspreidt, zijn de kankercellen in de botten eigenlijk prostaatkankercellen. De ziekte is uitgezaaide prostaatkanker, geen botkanker. Om die reden wordt het behandeld als prostaatkanker in het bot.
Goedaardige gezwellen
- Vormen zelden een bedreiging voor het leven
- Dringen de weefsels om hen heen niet binnen
- Verspreiden niet naar andere delen van het lichaam
- Groeien na verwijdering meestal niet terug
- Kwaadaardige gezwellen
- Kunnen een bedreiging voor het leven zijn
- Kunnen zich verspreiden naar nabijgelegen organen en weefsels (zoals de blaas of het rectum)
- Kunnen zich verspreiden (metastaseren) naar andere delen van het lichaam (zoals lymfeklieren of botten)
- Kunnen vaak worden verwijderd, maar groeien soms terug
Om prostaatkanker te begrijpen, helpt het om te weten hoe de prostaat normaal werkt.
De prostaat
De prostaat en de zaadblaasjes maken deel uit van het mannelijke voortplantingssysteem. De prostaat is ongeveer zo groot als een walnoot. De zaadblaasjes zijn twee veel kleinere gepaarde klieren. Deze klieren zitten aan elke kant van de prostaat vast. De prostaat bevindt zich onder de blaas en voor het rectum. De prostaat omringt de urethra, een buis die urine uit de blaas door de penis afvoert. Dit is de reden waarom mannen met een vergrote prostaat moeite hebben met plassen. Het kan de urinestroom uit de blaas verstoren.
De belangrijkste taak van de prostaat en de zaadblaasjes is het maken van vloeistof voor het sperma. Tijdens de ejaculatie wordt sperma gemaakt in de testikels en gaat het vervolgens naar de urethra. Tegelijkertijd komt er ook vocht uit de prostaat en de zaadblaasjes in de plasbuis terecht. Dit mengsel van sperma en vloeistof uit de prostaat en zaadblaasjes vormt het ejaculaat dat door de urethra en uit de penis gaat. Wanneer prostaatkanker optreedt, begint het in de prostaatklier en verspreidt het zich af en toe naar de zaadblaasjes.
Symptomen
In vroege stadia zijn er vaak geen symptomen van prostaatkanker op te merken. Maar wanneer er uiteindelijk toch symptomen optreden, dan lijken deze vaak op die van een vergrote prostaat. Als je bijvoorbeeld urineproblemen hebt, praat er dan zeker over met je huisarts.
Symptomen van prostaatkanker kunnen zijn
- Doffe pijn in het onderste bekkengebied
- Frequent urineren
- Problemen met urineren, pijn, brandend gevoel of zwakke urinestroom
- Bloed in je urine
- Pijnlijke ejaculatie
- Pijn in de onderrug, heupen of bovenbenen
- Verlies van eetlust
- Verlies van gewicht
- Bot pijn
Wat zijn de risicofactoren voor prostaatkanker?
Niemand weet waarom of hoe prostaatkanker begint. Uit autopsiestudies blijkt dat 1 op de 3 mannen ouder dan 50 kankercellen in de prostaat heeft. Acht van de tien gevonden "autopsiekankers" zijn klein, met tumoren die niet schadelijk zijn. Hoewel er geen bekende reden is voor prostaatkanker, zijn er veel risico's verbonden aan de ziekte.
Leeftijd
Leeftijd is een bekende risicofactor voor prostaatkanker. Naarmate mannen ouder worden, neemt hun risico op prostaatkanker toe. Het wordt zelden gevonden bij mannen jonger dan 40 jaar. Schade aan het genetisch materiaal (DNA) van prostaatcellen is waarschijnlijker voor mannen ouder dan 55 jaar. Beschadigde of abnormale prostaatcellen kunnen ongecontroleerd beginnen te groeien en tumoren vormen.
Familiegeschiedenis
Mannen met een familiegeschiedenis van prostaatkanker lopen een hoger risico om de ziekte te ontwikkelen. Een man heeft 2 tot 3 keer meer kans om prostaatkanker te krijgen als zijn vader, broer of zoon het had. Dit risico neemt toe met het aantal familieleden bij wie prostaatkanker wordt vastgesteld. De leeftijd waarop een naast familielid werd gediagnosticeerd, is ook een belangrijke factor.
Roken
Studies tonen aan dat het risico op prostaatkanker kan verdubbelen voor zware rokers. Roken wordt ook in verband gebracht met een hoger risico om te overlijden aan prostaatkanker. Binnen 10 jaar na het stoppen daalt je risico op prostaatkanker echter tot dat van een niet-roker van dezelfde leeftijd.
Wereld gebied
Het aantal prostaatkanker en sterfgevallen varieert over de hele wereld, maar is hoger in Noord-Amerika en Noord-Europa. Hogere percentages kunnen te wijten zijn aan betere of meer screeningsprocedures, erfelijkheid, slechte voeding, gebrek aan lichaamsbeweging en blootstelling aan het milieu.
Eetpatroon
Dieet en levensstijl kunnen het risico op prostaatkanker beïnvloeden. Hoe precies is niet duidelijk. Je risico kan groter zijn als je meer calorieën, dierlijke vetten, geraffineerde suikers en niet genoeg fruit en groenten eet. Een gebrek aan lichaamsbeweging wordt ook in verband gebracht met slechte resultaten. Het is bekend dat zwaarlijvigheid het risico van een man om te overlijden aan prostaatkanker verhoogt.
Kan je prostaatkanker voorkomen?
Dingen doen die "gezond voor je hart" zijn, houden ook je prostaat gezond. Goed eten, sporten, op je gewicht letten en niet roken is goed voor je gezondheid en het kan helpen om prostaatkanker te voorkomen.
Diagnose
Screening
"Screening" betekent testen op een ziekte, zelfs als je geen symptomen hebt. De prostaatspecifieke antigeen (PSA) bloedtest en digitaal rectaal onderzoek (DRE) zijn twee tests die worden gebruikt om te screenen op prostaatkanker. Beide worden gebruikt om kanker vroegtijdig op te sporen. Deze tests zijn echter niet perfect. Abnormale resultaten met beide tests kunnen te wijten zijn aan goedaardige prostaatvergroting (BPH) of infectie, in plaats van kanker.
Behandeling
Sommige kankers groeien zo langzaam dat behandeling misschien helemaal niet nodig is. Anderen groeien snel en zijn levensbedreigend, waardoor behandeling meestal noodzakelijk is. Beslissen welke behandeling je moet krijgen, kan ingewikkeld zijn. Praat daarom open over je klachten met een arts.
Een behandelplan is afhankelijk van
- Het stadium en de graad van de kanker
- Je risicocategorie (of de kanker laag, gemiddeld of hoog risico is)
- Je leeftijd en gezondheid
Je voorkeuren met betrekking tot bijwerkingen, langetermijneffecten en behandeldoelen
Voordat je beslist wat je gaat doen, moet je bewust worden van het feit dat directe en langdurige bijwerkingen van de behandeling je leven zullen beïnvloeden. Houd er ook rekening mee dat je in de loop van de tijd verschillende dingen kunt proberen.
Probeer gezond te worden of te blijven. Een uitgebalanceerd dieet volgen, een gezond gewicht behouden, sporten en niet roken zijn allemaal belangrijke factoren in de strijd tegen prostaatkanker. Negeer bovendien je emoties niet. Bedenk hoe je met deze diagnose omgaat. Veel mannen met prostaatkanker voelen zich bezorgd, gestrest en boos. Jij en degenen die om je geven, moeten mogelijk professionele begeleiding overwegen.