Verband tussen menopauze en Alzheimer

De ziekte van Alzheimer is de meest voorkomende vorm van dementie – het progressieve verlies van het geheugen en andere hersenfuncties. Wetenschappers weten nog niet helemaal wat de oorzaak van de ziekte van Alzheimer is, maar ze hebben ontdekt dat een combinatie van verschillende factoren, van biologische factoren tot levensstijl, het risico op het ontwikkelen ervan kan verhogen.

 

Wetenschappers hebben tientallen jaren geleden ontdekt dat, nadat we ouder zijn geworden, simpelweg ‘vrouw zijn’ de belangrijkste risicofactor is voor de ziekte van Alzheimer. Vroeger dachten wetenschappers dat dit kwam omdat vrouwen langer leven dan mannen, maar nu wordt aangenomen dat hormonen een grote rol spelen.

Menopauze als potentiële risicofactor voor de ziekte van Alzheimer

De overgang, of perimenopauze, begint vaak rond de leeftijd van 45-55 jaar en kan 7-14 jaar duren. Gedurende deze tijd produceren de eierstokken geleidelijk aan minder geslachtshormonen zoals oestrogeen en progesteron. Dit zijn dezelfde hormonen die stijgen en dalen tijdens een typische menstruatiecyclus. Zodra vrouwen de menopauze bereiken, ongeveer een jaar na hun laatste menstruatie, stoppen de eierstokken met werken. Maar terwijl de eierstokken veranderen tijdens en na de menopauze, veranderen ook de hersenen. Veel van de symptomen van de menopauze, zoals opvliegers, nachtelijk zweten, angst, depressie, slapeloosheid en geheugenverlies, beginnen niet in de eierstokken maar in de hersenen. Onderzoekers weten nog niet of we de symptomen van de menopauze kunnen gebruiken om de kans op de ziekte van Alzheimer te voorspellen.

 

Wat wetenschappers wel weten, is dat natuurlijke niveaus van oestrogeen en progesteron kunnen helpen om de hersenen te beschermen. Er zijn specifieke eiwitten in onze hersenen die interageren met deze hormonen en de hersenen produceren ook hun eigen oestrogeen en progesteron, maar niet zoveel als de eierstokken. De afname van geslachtshormonen tijdens de menopauze kan leiden tot veranderingen in het brein.

 

Idealiter zouden onderzoekers, om te bestuderen of de menopauze een risicofactor is voor de ziekte van Alzheimer, dezelfde groep vrouwen moeten onderzoeken vanaf begin 50 (gemiddeld begin van perimenopauze) tot begin 70 (gemiddeld begin van Alzheimer). Maar dat soort lange termijn onderzoek is momenteel nog niet aan de gang.

 

Hersenveranderingen en de menopauze

Momenteel onderzoeken verschillende wetenschappers de tekenen van vroege dementie in het vrouwelijk brein. Deze kunnen al optreden, jaren voordat de Alzheimersymptomen opduiken. Verschillende onderzoekers zochten naar deze tekenen in hersenbeeldvormingsonderzoeken bij mensen van 40-60 jaar. In een drie jaar durend onderzoek vertoonden bijvoorbeeld vrouwen in de perimenopauzale of postmenopauzale periode meer van deze vroege tekenen van dementie dan mannen van dezelfde leeftijd.

Oestrogeen en de hersenen

Van alle geslachtshormonen speelt oestrogeen mogelijk de grootste rol bij de bescherming van de vrouwelijke hersenen tegen dementie. Zo bevinden oestrogeen gerelateerde eiwitten in de hersenen zich in gebieden die te maken hebben met leren en geheugen, zoals de prefrontale cortex, hippocampus, en amygdala. Vooral oestrogeen, of meer specifiek oestradiol (een soort oestrogeen), is de 'hoofdregulator' van het vrouwelijk brein. Het reguleert onder andere de energieniveaus van de hersenen, ondersteunt de immuniteit en bevordert celgroei en communicatie.

 

Dit oestrogeenverlies tijdens de overgang kan iemands risico op de ziekte van Alzheimer en andere vormen van dementie verhogen. Deze theorie, die soms de oestrogeenhypothese wordt genoemd, wordt nu algemeen aanvaard door onderzoekers als een mogelijke verklaring waarom vrouwen een groter risico lopen op de ziekte van Alzheimer.

Vroege menopauze en risico op de ziekte van Alzheimer

Hoewel de gemiddelde overgangsleeftijd 51 jaar is, kan het verlies van oestrogenen uit de eierstokken eerder optreden. Sommige mensen beginnen met de perimenopauze als ze begin of midden veertig zijn, hetzij op natuurlijke wijze of na een operatie.

 

Een operatie om de baarmoeder of eierstokken om medische redenen te verwijderen, kan leiden tot een chirurgische menopauze, die meteen begint, in tegenstelling tot een natuurlijke menopauze, wat een geleidelijke afname van hormonen is. Verschillende onderzoeken hebben aangetoond dat vrouwen met een vroege menopauze na een operatie een verhoogd risico op dementie hebben. Dit komt waarschijnlijk omdat bij een chirurgische menopauze oestrogeenverlies veel eerder in het leven plaatsvindt en je meer jaren doorbrengt zonder de beschermende effecten op de hersenen.

 

Geslacht en de ziekte van Alzheimer

Dit alles roept een andere vraag op: hoe zit het met mannen? Mannen produceren tenslotte ook oestrogeen, zij het in veel kleinere hoeveelheden dan vrouwen. Voor mannen en vrouwen is oestrogeen betrokken bij botgezondheid, celproductie, vruchtbaarheid en lever- en hersenfuncties. Maar mannen ervaren geen grote afname van oestrogeen. Integendeel, mannen gaan door de andropauze, meestal rond hun veertigste, wanneer de teelballen geleidelijk aan minder testosteron produceren, het primaire geslachtshormoon bij mannen. Dit testosteronverlies door andropauze is geassocieerd met een verhoogd risico op de ziekte van Alzheimer bij mannen.

 

Sekseverschillen kunnen onderzoekers helpen bepalen welke hersenveranderingen uniek zijn voor de menopauze of andropauze door vrouwen en mannen van dezelfde leeftijd te vergelijken.

Hoe het risico op de ziekte van Alzheimer verkleinen

Er is nog geen remedie voor de ziekte van Alzheimer en er is nog geen bekende strategie om dit type van dementie te voorkomen. Maar, experts erkennen dat de overgang naar de menopauze het risico op een hoge bloeddruk, hartaandoeningen, diabetes en een grotere kwetsbaarheid voor hoofdletsels verhoogt en dat zijn ook allemaal risicofactoren voor de ziekte van Alzheimer.

 

Daarom suggereren experts dat een goed afgeronde, gezonde levensstijl je risico op het ontwikkelen van de ziekte van Alzheimer kan helpen verminderen.

Enkele mogelijkheden

#1 - Gezond eten

Voedzame diëten bevatten meestal fruit, groenten en beperkte eiwitten en volle granen.

#2  - Regelmatig sporten

Ten minste 150 minuten matig intensieve lichaamsbeweging, zoals stevig wandelen, per week kan je helpen een gezond gewicht te behouden. Regelmatige krachtige lichaamsbeweging wordt in verband gebracht met een verminderd risico op Alzheimer en andere vormen van dementie.

#3  - Voldoende slaap krijgen

Voor volwassenen betekent dit minimaal 7 uur per dag, en een goede nachtrust draagt ​​ook bij aan de algehele gezondheid.

#4  - Stress verminderen

Maak tijd vrij om te ontspannen en dingen te doen die je leuk vindt. Overgang naar de menopauze kan overmatige stress veroorzaken, wat schadelijk kan zijn voor je lichaam en hersenen.

#5  - Vermijd milieutoxines

Verminder je blootstelling aan schadelijke gifstoffen zoals luchtvervuiling. Dit houdt verband met een grotere en snellere cognitieve achteruitgang.

#6  - Onderhoud sociale contacten

Vermijd sociaal isolement, zelfs als je ouder wordt, omdat dit geassocieerd is met een verhoogd risico op dementie. Regelmatige bezoeken aan dierbaren kan je risico helpen verminderen.

#7 - Blijf mentaal actief

Door je hersenen actief te houden, bijvoorbeeld met mentaal stimulerende activiteiten, helpen het risico op dementie te verminderen.

#8  - Blijf op de hoogte van medische controles

Heb je het gevoel dat de menopauze eraan komt? Maak dan regelmatig een afspraak bij de gynaecoloog. Bespreek samen hoe je best kan omgaan met de symptomen en kwaaltjes die de menopauze met zich meebrengt.