Hoe beïnvloedt muziek je hersenen?
Veel mensen luisteren naar muziek terwijl ze werken, sporten of gewoon ontspannen. Maar heeft muziek eigenlijk invloed op onze hersenfuncties?
Muziek, meer dan een deuntje
De wetenschap heeft aangetoond dat luisteren naar muziek niet alleen zorgt dat het hormoon dopamine vrijkomt, ook onze cognitieve functies worden gestimuleerd, mogelijke symptomen van angst en stress verminderen en het bevordert onze concentratie.
Dat werkt zo: als we een liedje beluisteren dan activeert onze auditieve cortex, het deel van je hersenen dat verantwoordelijk is voor het verwerken van geluid. Eens geactiveerd, zorgt die auditieve cortex ervoor dat ook andere delen van de hersenen wakker worden, waaronder het limbisch systeem wat verantwoordelijk is voor emotie en de motorische cortex, die beweging regelt.
Hoe meer hersengebieden geactiveerd worden, hoe beter je muziek zal ervaren. Luister je bijvoorbeeld naar uptempo muziek, dan is het niet vreemd dat je je alerter en energieker zal voelen. Luister je naar ontspannende muziek, dan word je waarschijnlijk kalmer en meer ontspannen.
Cognitieve prestaties
Muziek is veel meer dan een leuk deuntje of een sfeermaker. In een studie uit 2008, gepubliceerd in het tijdschrift Perception and Motor Skills, ontdekten onderzoekers dat ritme met of zonder muzikale begeleiding het makkelijker maakt om teksten te onthouden. Luisteren naar muziek kan dus helpen als je informatie moet verwerken en onthouden.
Ook hoe snel we de vormen, patronen en posities van objecten herkennen en de ons vermogen om woorden te verwerken wordt gestimuleerd als we muziek beluisteren.
Maar hoe komt dat nu? Deze verbetering van onze hersenfunctie kan je verklaren door de "arousal-and-mood hypothese". Deze hypothese stelt dat muziek ons niveau van arousal verhoogt, dat wil zeggen dat hoe alerter we zijn, hoe beter ons vermogen om informatie te onthouden. In het bijzonder suggereert de theorie dat het toevoegen van onderhoudende auditieve achtergronden een leertaak interessanter maakt en daardoor het algemene niveau van alertheid verhoogt.
Angst en depressie
Muziek kan ook een gunstig effect hebben voor mensen die kampen met depressie, vooral ouderen. Ook muziektherapie kan symptomen van depressie verlichten. Muziektherapie kan gaan van luisteren naar, spelen van, componeren van of interactie met muziek.
Luisteren naar vrolijke muziek helpt om neurale netwerken op te lichten die positieve en persoonlijke herinneringen opslaan. Dit is het soort informatie dat tijdens depressies wordt geblokkeerd en dat moet je opnieuw ontgrendelen om probleemoplossende vaardigheden en adaptieve, positieve gedragingen te stimuleren.
“Het is onwaarschijnlijk dat muziek alleen depressie "geneest", maar het kan een hulpmiddel zijn tijdens het herstel.
Stress
Langdurige periodes van stress kunnen een ravage aanrichten in je lichaam. Maar net als yoga, meditatie en lichaamsbeweging, zeggen deskundigen dat luisteren naar muziek ook lichamelijke en psychische stress kan verminderen.
Muziek beïnvloedt fundamenteel de afgifte van neurochemicaliën in de hersenen, waardoor de afgifte van serotonine en dopamine toeneemt en de effecten van cortisol afnemen. Op basis van het huidige onderzoek lijkt het erop dat muziek fysiologische en psycho-emotionele reacties stimuleert, waardoor hersenpaden worden geopend die verband houden met positieve herinneringen en gevoelens, wat op zijn beurt stress vermindert.
Negatieve effecten van muziek
Het is aangetoond dat muziek onze gemoedstoestand kan verbeteren, maar ook onze stemming kan verlagen, vooral wanneer als je al een negatief gemoed hebt. Te lang luisteren naar verdrietige of met woede gevulde muziek kan de afgifte van cortisol verhogen en hersengebieden stimuleren die geassocieerd worden met negatieve emoties. Het kan zelfs de bedreigingsdetectiesystemen in de hersenen inschakelen. Pas dus zeker op met te triestige nummers.
Concreet: hoe iemand naar muziek luistert, hoe hij omgaat met zijn muziekkeuze en hoe vaak hij naar een bepaalde muziekstijl luistert, is waarschijnlijk bepalend voor de daaruit voortvloeiende effecten op de emotionele gezondheid.